Synagoga przed i po remoncie

Synagoga pod Białym Bocianem to jedyna wrocławska synagoga, która przetrwała II wojnę światową. W swojej historii przeszła wiele. Miała swoje lepsze i gorsze momenty ale jej los odmienił się w połowie lat 90. Rozpoczęto wówczas remont synagogi. Pomysłodawcami wskrzeszenia budynku były 3 osoby: Stanisław Rybarczyk, założyciel Chóru Synagogi pod Białym Bocianem, Jerzy Kichler - ówczesny przewodniczący Wrocławskiej Gminy Żydowskiej i Karolina Szykier - Koszucka. Razem rozpoczęli działania odbudowujące pamięć o wrocławskich Żydach.

Synagoga przed remontem

Synagoga po remoncie

Wrocławscy Żydzi w czasach wojny

Wrocław w czasie międzywojnia oraz w czasach II wojny światowej zasłynął niechlubnie z ogromnego poparcia działań Hitlera. Z racji tego, że Wrocław należał do państwa niemieckiego nie mogło być inaczej. Miasto było wówczas jednym z najlepiej funkcjonujących twierdz faszyzmu w Niemczech. Wrocławscy Żydzi prześladowani byli przez III Rzeszę od samego początku II wojny światowej. Każda sfera życiowa narodowości żydowskiej była potępiana przez hitlerowców. Wszelkie działania zmierzały do tego aby zmusić ludność żydowską do wyjazdu z Wrocławia. Wypędzono wówczas kilkanaście tysięcy osób i kazano w sposób nielegalny przekraczać granicę Niemiec.

Wrocławscy Żydzi - część I

Dzielnica Żydowska we Wrocławiu, dzisiejsza ul. Św. Antoniego

Pierwsze pisane dokumenty mówiące o stałym osadnictwie żydowskim na dzisiejszych ziemiach polskich pochodzą z XII wieku ze Śląska. Mówi się w nich o podwrocławskiej wsi Tyniec, kupionej w 1153 od Żydów. Innym dowodem na liczną obecność Żydów na tych ziemiach już w XII wieku jest odnaleziony nagrobek kantora Dawida ben Szalom. Przypuszcza się, iż jego ojciec będący seniorem kahalnym lub kantorem przybył na ziemie śląskie z okolic Moguncji lub Wormacji. Chociaż najstarsza odnaleziona macew żydowska datowana jest na 1203 rok to podejrzewa się, iż Żydzi zamieszkiwali Wrocław i okolice już w XI a może nawet w X wieku.

Pamięć o Żydach

Żydzi w Polsce obecni są od ponad 1000 lat lecz ich spokojny żywot odmienił się w momencie gdy w Polsce pojawili się hitlerowcy. Tylko nieliczni uszli z życiem doznając upokorzeń w gettach oraz obozach koncentracyjnych. Ci którzy przeżyli Holocaust, opuścili Polskę bezpośrednio po II wojnie światowej. Kolejną falę emigracji spowodowały wydarzenia z marca w 1968 roku. Obecnie w kraju nad Wisłą mieszka tylko kilkanaście tysięcy Żydów.

Z wojennej pożogi zachowały się w niewielkim stopniu synagogi, mykwy, domy kahalne i inne budynki różnego przeznaczenia. Ocalało też wiele żydowskich cmentarzy. Patrząc całościowo na sytuację polskich Żydów można stwierdzić, że los dla żydowskich cmentarzy okazał się tragiczny. Narażone były na częste niszczenie przez okupanta. Zdarzało się, że kamienne płyty wykorzystywane były po wojnie jako budulec, natomiast przez władze Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, skazane na zapomnienie. 

Cmentarze żydowskie to jednak miejsca szczególne. Ukryte często są na uboczu, mocno porośnięte wysoką trawą, lecz intrygujące swoją tajemniczą atmosferą. Hebrajskie inskrypcje skrupulatnie wykute w kamieniu przez nieznanych artystów zachwycają finezją.